႐ိႈင္ခ္ အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္ယ္သမ္ (Alhazen) (ရ.ဟ)

အစၥလာမုအလိုင္ကြမ္ ဝရဟ္မသုလႅာဟိ ဝဗရကဟ္္

ဒီ တစ္ခါေတာ့ ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမ မ်ားကို ေအာက္ေမ့ဖြယ္ရာ မုစ္လင္မ္ သိပၸံ ဝိဇၨာ စြယ္စုံပညာရွင္
ၾကီး႐ိႈင္ခ္ အိဗ္ႏု ဟိုင္ယ္သမ္ နဲ႕ မိတ္ဆက္ေပးခ်င္ပါတယ္။ ႐ိႈင္ခ္ ရဲ့အမည္အျပည့္အစုံကေတာ့
အဗူအလီ အလ္ဟစန္ အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္ယ္သမ္ပါ။ အလယ္ေခတ္ ဥေရာပ သမိုင္းမွာ (Alhazen)
အလ္ေဟဇဲန္ဆိုတဲ့အမည္နဲ႕ ေက်ာ္ၾကားခဲ့သူပါ။ C.E ၉၆၅ မွာ ဘစရာ မွာေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕
သမိုင္းေတြမွာ ပညာရွင္ၾကီးဟာ အရဗ္လူမ်ိဳး တစ္ဦးျဖစ္တယ္လို႕ေဖာ္ျပထားေပမယ့္ အခ်ိဳ႕သမိုင္းနဲ႕
အင္န္စိုင္ကလေပဒီးယား ေတြမွာေတာ့ ပါရွန္းလူမ်ိဳး တစ္ဦးျဖစ္တယ္လို႕ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဝီကီမွာ
ေတာ့ (Arab or Persian ) လို႕ ေရးသားထားတာေတြ႕ရပါတယ္။ ပညာရွင္ၾကီးဟာ ေအာ့ပ္တစ္ (ေခၚ)
စကၡဳအတတ္ပညာ သာမက ခႏၶာေဗဒ၊ နကၡတၲေဗဒ၊ သခၤ်ာပညာ၊ ေဆးပညာ၊ မ်က္စိကုပညာ၊
႐ူပေဗဒ၊ ဒႆနိကေဗဒနဲ႕ စိတ္ပညာ နယ္ပယ္ေတြကို ပညာအလင္းေတြေပးျပီး ၾကီးမားတဲ့ေက်းဇူး
ေတြျပဳ ခဲ့သူပါ။

႐ိႈင္ခ္ ဟာ C.E 965 ခု ဝန္းက်င္ ဘစရာမွာ ေမြးဖြားခဲ့ေသာ္ျငားလည္း အီဂ်စ္ျပည္ ကိုင္႐ို မွာ အမ်ားဆုံး
ေနထိုင္ခဲ့ပါ တယ္။ တစ္ၾကိမ္တစ္ခါမွာေတာ့ ႐ိႈင္ခ္ဟာ သူ႕ရဲ့ သခၤ်ာပညာ နဲ႕ အဂၤ်င္နီယာ ပညာရပ္ ကြၽမ္း
က်င္မႈ ကို အလြန္အထင္ၾကီးျပီးႏိုင္းျမစ္ေရၾကီးျခင္း ကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္မယ့္ ေရကာတာၾကီး တစ္ခု ကို
တည္ေဆာက္ႏိုင္တယ္လို႕ မာနတက္ ဖြင့္ဟေျပာဆိုမိပါတယ္။ အဲဒီသတင္းဟာ ဖြာသမီယဟ္ ဘုရင္
အလ္ဟာကင္မ္ ဘင္န္ အမ္႐ုလ္လာဟ္ ထံေရာက္ရွိသြားျပီး၊ သူ႕ကို အီဂ်စ္ျပည္၊ ကိုင္႐ို ျမိဳ႕ကို အာဏာနဲ႕
ဆင့္ေခၚျခင္းခံရျပီး၊ ေရကာတာၾကီး တည္ေဆာက္ဖို႕ တာဝန္ေပးအပ္ျခင္းခံခဲ့ ရပါတယ္။ လက္ေတြ႕ကြင္း
ဆင္းျပီး ဆာေဗးလုပ္ေလ့လာေတာ့ မွ ေရကာတာၾကီး တည္ေဆာက္ဖို႕ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတာကို ႐ိႈင္ခ္ဟာ
သိရွိျပီး သူ႕ရဲ့ မာနစကားအတြက္ အလြန္ေနာင္တရခဲ့ရွာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း သူ႕ရဲ့ မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္
မႈ ေၾကာင့္ ဘုရင္ က အမ်က္ထြက္အျပစ္ေပး မွာစိုးရိမ္ျပီး၊ သူ ဟာ ႐ူးသြတ္ ေနသူ အျဖစ္ဟန္ေဆာင္လိုက္
ပါေတာ့တယ္။ သို႕ေပမယ့္ ဘုရင္ ကေတာ့ သူ႕ကို ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ အျပစ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ C.E ၁၀၂၁၊
ဘုရင္ ကြယ္လြန္ ေတာ့မွ အဲဒီအျပစ္ ကေန လြတ္ေျမာက္ခဲ့ပါတယ္။

ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ေနခဲ့ရစဥ္ က သူဟာ သူ႕ရဲ့ အေက်ာ္ၾကားဆုံး က်မ္းၾကီး ျဖစ္တဲ့ "ကိသာဘုလ္ မနာဇိရ္"
စကၡဳပညာက်မ္း (BOOK OF OPTICS) ကို ျပဳစုခဲ့ပါတယ္။ ဒီ က်မ္းၾကီး ကို ႏွစ္ေပါင္း ၁၀ ႏွစ္ၾကာ ျပဳစုခဲ့တာ
ျဖစ္ျပီး အတြဲ ၇ တြဲ ရွိတဲ့ က်မ္းၾကီးပါ။ ကမ ၻာ့သမိုင္း ႐ူပေဗဒ ပညာနယ္ပယ္ မွာ အာဏာရွိခဲ့ တဲ့က်မ္းေတြထ
ဲက တစ္က်မ္းအပါ အဝင္ျဖစ္ျပီး အဂၤလိပ္လူမ်ိဳး႐ူပေဗဒ ပညာရွင္ၾကီး ဆာအိုင္ဆက္ညဴတန္ရဲ့ က်မ္းၾကီး
(Philosophiae Naturalis Principia Mathematica) နဲ႕ တစ္ေျပးညီအဆင့္အတန္း သတ္မွတ္ထားျခင္းခံ
ထားရပါတယ္။

စကၡဳပညာက်မ္းအပါအဝင္ ႐ူပေဗဒဆိုင္ရာက်မ္းေတြ၊ သခၤ်ာပညာ ဆိုင္ရာက်မ္းေတြ၊ နကၡတၱေဗဒ ဆိုင္ရာ
က်မ္းေတြ၊ ေဆးပညာဆိုင္ရာ က်မ္းေတြ ကိုလည္းျပဳစုခဲ့ပါေသးတယ္။ သူ႕ရဲ့ စကၡဳပညာဆိုင္ရာ သိပၸံ ေတြ႕
ရွိခ်က္ေတြ၊ က်မ္းေတြ၊ သင္ၾကားမႈေတြေၾကာင့္ ကမ ၻာကအက်ိဳးထူးေတြခံစားခဲ့ရတဲ့အေလ်ာက္ သူ႕ကို
"စကၡဳပညာရဲ့ ဖခင္ၾကီး" အျဖစ္ သမိုင္းမွာ ဂုဏ္ေပးမွတ္တမ္းတင္ျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။ မုစ္လင္မ္ စြယ္စုံပညာ
ရွင္ၾကီးေတြရဲ့ သဘာဝအတိုင္း သူသည္လည္း ဘာသာတရားကိုင္း႐ိႈင္းသူတစ္ဦး ျဖစ္ျပီး ပညာရပ္နယ္ပယ္
အေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႕သက္ဆိုင္တဲ့ က်မ္းေတြ ျပဳစုခဲ့ျပီး လူသားေတြကို ပညာအလင္း ေပးခဲ့သူပါ။ ဘာသာေရး
ဆိုင္ရာ က်မ္းတစ္ခ်ိဳ႕ကိုလည္း ျပဳစုခဲ့ပါေသးတယ္။ သူပါရဂူေျမာက္ေအာင္ကြၽမ္းက်င္တဲ့သခၤ်ာပညာ ကို
အသုံးျပဳျပီး ကိဗ္လာ (မုစ္လင္မ္ မ်ားဝတ္ျပဳရာတြင္ မ်က္ႏွာမူရာ အရပ္) ကို တြက္ခ်က္တဲ့ နည္း စာတမ္း
ကို လည္းျပဳစုခဲ့ပါတယ္။

သူ႕ရဲ့ မွတ္သား ဖြယ္ရာ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ခံယူခ်က္ တစ္ခုကို ေဖာ္ျပေပးခ်င္ပါတယ္။

"မ်က္စိမွိတ္ ေနာက္လိုက္ျပဳျခင္း "သက္လီးဒ္" ဟာ အလႅာဟ့္တမန္ေတာ္ ေတြအတြက္ဘဲျဖစ္သင့္ျပီး
အျခား သူေတြကို လုံးဝမ်က္စိမွိတ္ သက္လီးဒ္ ျပဳျခင္းမျပဳသင့္ပါ"။

အသိပညာ၊ အတတ္ပညာ ဆည္းပူးတာနဲ႕ ပတ္သတ္ျပီး ခုလို ခံယူခဲ့ပါေသးတယ္။

"ကြၽန္ပ္ သည္ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာ ႏွင့္ အမွန္တရားတို႕ကို ပုံမွန္ လိုက္စားခဲ့ျခင္းေၾကာင့္
ကြၽန္ပ္သိလာခဲ့ရတာကေတာ့ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာ ေရာ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္နဲ႕ နီးကပ္မႈကို
ပါ ရရွိ ဖို႕ အလြန္ေကာင္းတဲ့နည္းလမ္းကေတာ့ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာ ႏွင့္ အမွန္တရားတို႕ကို
ရွာေဖြ ျခင္းဘဲ ဆိုတာပါ"။

ဒီေန႕ မုစ္လင္မ္တစ္ခ်ိဳ႕ရဲ့ အလြန္လြဲမွားတဲ့ အေတြးအေခၚတစ္ခု ျဖစ္တဲ့ "ဘာသာေရးကို ဦးေႏွာက္နဲ႕
စဥ္းစားလို႕မရဘူး" ဆို တာနဲ႕ ပညာရွင္ၾကီး ရဲ့ အထက္ပါခံယူခ်က္တို႕ကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ၾကပါ။

ပညာရွင္ၾကီးကို ဂုဏ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႕ လကမ ၻာေပၚရွိတြင္းၾကီးတစ္တြင္း (crater) ကို "အလ္ေဟဇဲန္ ခရတာ"လို႕
အမည္ေပးထားပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အဂၤါျဂိဳဟ္ (မားစ္) နဲ႕ ၾကာသပေတးျဂိဳဟ္ (ဂ်ဴပီတာ) တို႕အၾကားမွာရွိတဲ့
(ASTEROIDS) ျဂိဳဟ္ငယ္ေတြထဲက တစ္ခုကို လည္း သူ႕ရဲ့နာမည္ "အလ္ေဟဇဲန္" လို႕ေပးထားပါေသးတယ္။

ပညာရွင္ၾကီး ဟာ C.E ၁၀၄၀၊ အီဂ်စ္ျပည္ ကိုင္႐ိုျမိဳ႕မွာ အလႅာဟ္အရွင္ျမတ္ အမိန္႕ေတာ္ ခံယူခဲ့ပါတယ္။
သူဟာ မကြယ္လြန္မွီအထိ သိပၸံဆိုင္ရာ သုေတသေနေတြကို တစ္စိုက္မတ္မတ္ လုပ္ေဆာင္သြားခဲ့ပါတယ္။
စာဖတ္သူမ်ားအေနနဲ႕ အလ္ေဟဇဲန္ ရဲ့ဘဝ နဲ႕ ပညာကို ဆက္လက္ေလ့လာၾကဖို႕ တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။

အို-အလႅာဟ္ အရွင္ျမတ္၊ ဒီပညာရွင္ၾကီး အိဗ္ႏု အလ္ဟိုင္ယ္သမ္(ေခၚ) (Alhazen) (ရဟ္္မသုလႅာဟ္အလိုင္ဟ္)
အား အရွင့္က႐ုဏာေတာ္ျဖင့္ လႊမ္းျခဳံသနားေတာ္မူပါ။ အာမီးန္............။

ေလးစားပါတယ္ဗ်ာ
The Sage